Aktualności

Marek Balicki na Liście Stu

15.03.2021

Marek Balicki znalazł się na Liście Stu 2020 najbardziej wpływowych osób w polskim systemie ochrony zdrowia.
Co roku przygotowuje ją Puls Medycyny. Lek. Marek Balicki jest psychiatrą, pełnomocnikiem ministra zdrowia ds. reformy w psychiatrii, kierownikiem Biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Przewodniczącym rady Polskiej Ligi Walki z Rakiem, członkiem: Sekcji Ochrony Zdrowia Narodowej Rady Rozwoju, Komisji Ekspertów ds. Zdrowia przy rzeczniku praw obywatelskich oraz Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN. Jeden z inicjatorów Kongresu Zdrowia Psychicznego obok profesorów Andrzeja Cechnickiego i Jacka Wciórki.

Przypominamy rozmowę z doktorem Markiem Balickim dla magazynu „Piękny umysł” wydawanego przy okazji Kongresów Zdrowia Psychicznego:

Bez kolejki, rozmowa z doktorem Markiem Balickim

Lekarze już nam mówią, że dzięki Centrom Zdrowia Psychicznego jest mniej hospitalizacji, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki – mówi dr Marek Balicki, pełnomocnik ministra zdrowia do spraw reformy psychiatrii, kierownik Biura do spraw pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

Centra Zdrowia Psychicznego działają od października 2018 roku, część otworzyła się nieco później. Udało im się już choć trochę zmienić świat?

Marek Balicki, psychiatra, kierownik Biura Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego: Sprawiają, że można dostać pomoc psychiatryczną i psychologiczną bez kolejki. Do psychiatry można zapisać się bez skierowania, ale w wielu miejscach na wizytę trzeba czekać nawet kilka miesięcy. Skierowanie na psychoterapię może dać zarówno psychiatra, jak i lekarz pierwszego kontaktu, trudno jednak o miejsca, gdzie jest ona proponowana bezpłatnie, w ramach NFZ. Jeśli człowiek doświadcza dotkliwie kryzysu, pozostaje mu tylko zgłoszenie się na izbę przyjęć w szpitalu psychiatrycznym. Tylko tam może dostać wsparcie natychmiast. Celem centrów zdrowia psychicznego jest poprawienie sytuacji osób doświadczających kryzysu psychicznego. Ułatwienie im dotarcia do pomocy i otrzymania jej w takiej formie, która najbardziej pasuje do danego przypadku. Lekarze już nam mówią, że dzięki centrom zdrowia psychicznego jest mniej hospitalizacji, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki.

Czym jest centrum zdrowia psychicznego?

Ośrodkiem pomocy, do którego należy poradnia zdrowia psychicznego, oddział dzienny, łóżka kryzysowe na wypadek, gdyby konieczną formą pomocy była hospitalizacja, zespół leczenia domowego. Elementy, z których się składa się centrum, zależą od miejsca, w którym działa, od potrzeb tamtejszych pacjentów. Kiedy osoba doświadczająca kryzysu zgłasza się po pomoc do centrum zdrowia psychicznego, dobierana jest forma pomocy pasująca do jej potrzeb.

Każda osoba doświadczająca kryzysu przychodząca po pomoc do centrum zdrowia psychicznego, najpierw trafia do punktu zgłoszeniowo koordynacyjnego. Nigdy wcześniej nie było czegoś takiego w psychiatrii.

W przychodni każdy zapisywany jest do kolejki oczekujących. Rejestratorka nie jest w stanie ocenić, jak pilnej pomocy potrzebuje pacjent. W punktach zgłoszeniowo koordynacyjnych na pacjentów czekają doświadczeni specjaliści – pielęgniarki psychiatryczne, psychologowie, psychoterapeuci. Mogą dokonać kompetentnej oceny stanu pacjenta i ustalić czy jest to przypadek pilny. Jeśli tak, umawia się pierwszą wizytę u lekarza – dzisiaj, jutro. Tak, aby kryzys został opanowany jak najszybciej, zanim dojdzie do zaostrzenia.

Co to jest przypadek pilny?

Lekarze stosują trzy kategorie oceniania stanu pacjenta. Nagły, kiedy natychmiast trzeba rozpocząć leczenie. Mamy z nim do czynienia, gdy np. ktoś zgłasza myśli samobójcze, jeśli doświadcza psychozy. Taką osobę natychmiast trzeba skierować do szpitala. Centrum zdrowia psychicznego dysponuje łóżkami kryzysowymi, żeby móc udzielić pomocy w tej sytuacji. Jeśli ktoś ma zaburzenia psychotyczne, stany depresyjne lub lękowe, które nie wymagają hospitalizacji, ale znacznie utrudniają normalne funkcjonowanie, ocenione to zostanie jako przypadek pilny. Takiej osobie zostanie zaproponowana forma wsparcia – oddział dzienny, psychoterapia czy regularne wizyty u psychiatry. Pomoc musi wystartować wówczas nie później niż w ciągu 72 godzin od wizyty w punkcie zgłoszeniowo-koordynacyjnym. Jest jeszcze stan stabilny, kiedy wystarczy tylko porada, by pomóc pacjentowi.

Czy centra zdrowia psychicznego współpracują z Miejskimi Ośrodkami Pomocy Społecznej, tak by ustalić jakie są potrzeby wsparcia lokalnej społeczności?

Zgodnie z założeniami dotyczącymi centrów zdrowia psychicznego mają być one silnie związane z lokalną społecznością i aktywnie interesować się tym, kto i gdzie potrzebuje wsparcia. Niezwykle ważne jest nawiązanie współpracy centrum zdrowia psychicznego z ośrodkami pomocy społecznej i z lekarzami rodzinnymi, bo to oni pierwsi dowiadują się najczęściej o tym, że ktoś boryka się z problemami na tle psychicznym. Nie każde wahanie nastrojów wymaga leczenia psychiatrycznego. Często można nad tym zapanować przy wsparciu lekarza rodzinnego lub psychologa. Lekarz rodzinny może być bardzo pomocny, kiedy ktoś leczy się przewlekle. Ma prawo wypisywać recepty na leki zalecone przez psychiatrę, nie może jednak zmieniać ich dawek czy wymieniać na inne o podobnym działaniu.

W centrach zdrowia psychicznego poza specjalistami mogą być zatrudnieni asystenci zdrowienia. Na czym polega ich praca?

Asystenci zdrowienia to osoby, które doświadczyły kryzysu psychicznego i po przejściu przez szkolenie i staż w szpitalach psychiatrycznych lub ośrodkach samopomocy, służą wsparciem ludziom, którzy w kryzysie trwają i ich bliskim. Mogą na przykład asystować terapeutom zajęciowym, pomagać pacjentom w wykonywaniu zadań, wychodzić z terapeutą i pacjentami na spacer, rozmawiać z pacjentami, którym brakuje wsparcia przyjaciół i rodziny, służyć swoim doświadczeniem zdrowienia.

Kto może skorzystać z pomocy centrum zdrowia psychicznego? 

Dorośli mieszkańcy terenu objętego działalnością centrum zdrowia psychicznego. To może być powiat, miasteczko, dzielnica dużego miasta. Centra działają między innymi w Krakowie, Warszawie, Toruniu, Kościerzynie, Grajewie, Hajnówce. Każde centrum ma swój obszar odpowiedzialności i jego celem jest zadbanie o jak najlepszą opiekę dla mieszkańców tego obszaru.

Jak wygląda pierwsza wizyta w Centrum Zdrowia Psychicznego?

Najtrudniejszy jest ten pierwszy krok. Przyznanie, że dzieje się z nami coś niepokojącego i podjęcie decyzji o szukaniu pomocy psychiatrycznej czy psychologicznej. Drzwi centrów zdrowia psychicznego otwarte są dla każdego, kto niepokoi się swoim zdrowiem, kto doświadcza skoków nastroju, bezsenności, stanów lękowych czy długo utrzymującego się smutku. Punkt zgłoszeniowo koordynacyjny to nie jest kontuar recepcji, ale pokój, przypominający gabinet psychologa, w którym są zachowane takie warunki, by pacjent czuł się bezpieczny i przy zachowaniu poufności, mógł powiedzieć o swoich problemach. W Punkcie zgłoszeniowo koordynacyjnym postawiona zostanie pierwsza wstępna diagnoza na podstawie rozmowy z osobą doświadczającą kryzysu, ewentualnym zapoznaniem się z tym, jakiej pomocy udzielano jej wcześniej i na podstawie wywiadu z rodziną, jeśli zgłosi się z kimś bliskim.

Na konsultację w punkcie zgłoszeniowo koordynacyjnym można przyjść z bliską osobą, mężem, przyjaciółką? 

Bliska osoba może towarzyszyć osobie doświadczającej kryzysu podczas konsultacji. Po prostu siedzieć obok niego, być blisko, żeby osobie w kryzysie było raźniej, żeby czuła się bezpiecznie. Podczas wizyty osoba ta może też opisać problem ze swojego punktu widzenia, o ile dostanie na to zgodę od pacjenta.

Czy matka z dzieckiem doświadczającym kryzysu może się zgłosić do centrum zdrowia psychicznego?

Centra zdrowia psychicznego działają w ramach pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego i zajmują się dorosłymi osobami doświadczającymi kryzysu, z wyłączeniem dzieci i młodzieży i leczenia uzależnień. Oczywiście każdy może wejść tam, by poprosić o poradę, żeby dowiedzieć się, gdzie szukać pomocy w przypadku dziecka lub osoby uzależnionej. Dla dzieci i młodzieży przygotowywana jest odrębna reforma opieki. W badaniu epidemiologii zaburzeń psychicznych, przeprowadzonym pod nazwą Ezop, wykazano, że ponad 13 procent Polaków w wieku produkcyjnym ma problem z nadużywaniem alkoholu czy narkotyków. Do nich skierowany jest program leczenia uzależnień.

Rodzina osoby doświadczającej kryzysu może szukać wsparcia w centrum zdrowia psychicznego?

Do punktu zgłoszeniowo-koordynacyjnego może przyjść każdy z obszaru jego działania, by zasięgnąć porady. Również bliscy osoby doświadczającej kryzysu, żeby dowiedzieć się, jaką pomoc w centrum może ona dostać.

Na jaką pomoc w centrum zdrowia psychicznego może liczyć pacjent opuszczający całodobowy oddział psychiatryczny? Pacjenci często mają problem z zachowaniem ciągłości leczenia.

Z ankiet przeprowadzonych wśród pacjentów wynika, że najbardziej doskwiera im to, że po wyjściu ze szpitala nie wiedzą, co dalej robić. Centrum jest rozwiązaniem tego problemu. Pacjent od razu po wypisie ze szpitala może przyjść do punktu zgłoszeniowo koordynacyjnego w centrum zdrowia psychicznego z kartą informacyjną dotyczącą przebiegu leczenia, by został opracowany dla niego plan dalszego wsparcia. W szpitalach, przy których działają centra zdrowia psychicznego, lekarze przy wypisie z oddziału całodobowego powinni kierować pacjentów do ich punktu zgłoszeniowo koordynacyjnego, tak, żeby nie tracili oni wsparcia. Żeby płynne było przejście od hospitalizacji do leczenia w trybie ambulatoryjnym. Centra Zdrowia Psychicznego dają pacjentom szpitala szansę na ciągłość opieki i jej skoordynowanie z dotychczasowym leczeniem.

Kiedy centra będą działać w każdej dzielnicy dużego miasta i każdym powiecie?

Powstają one na razie tylko w ramach Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, testowania jak zadziałają punkty zgłoszeniowo koordynacyjne. Zgodnie z planem po zakończeniu pilotażu, zaczną powstawać w całej Polsce Centra korzystające z doświadczeń tych, które się w nim znalazły. Tak, żeby każdy powiat, każda dzielnica dużego miasta, każde małe miasteczko miało swoje centrum zdrowia psychicznego.

Czym zajmuje się Biuro Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego?

Pomaganiem centrom w rozwiązywaniu ich problemów, wizytowaniem ich, żeby wiedzieć jak ich personel sobie radzi ze swoimi obowiązkami, kontaktem z mediami, w których opowiadamy o centrach zdrowia psychicznego, organizowaniem konferencji i szkoleń dla liderów centrów, prowadzeniem strony centrów www.czp.org.pl i profilu na Facebooku – Pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego. Odpowiadamy na listy pacjentów. W burze zatrudniona jest osoba z doświadczeniem kryzysu psychicznego na stanowisku jego rzecznika. Chcemy tym samym inspirować centra do zatrudniania asystentów zdrowienia, osób po kryzysie, które skończyły szkolenie przygotowujące do tego zajęcia i mają za sobą staż w szpitalu tak, by mogli wspierać personel specjalistów w opiece nad osobami doświadczającymi kryzysu i ich bliskimi.

Źródło Puls Medycyny, Piękny umysł

Zmiana danych kontaktowych

22.02.2024
Decyzją Sekretarza Stanu Ministerstwa Zdrowia od dnia 22 lutego 2024 r. zadania dotyczące nadzoru i kontroli nad programem pilotażowym w centrach zdrowia psychicznego wykonywane dotychczas przez Biuro ds. Pilotażu NPOZP będą w całości realizowane przez Ministerstwo Zdrowia

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego

23.01.2024
Ministerstwo Zdrowia przekazało do konsultacji projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego

Czym jest Mapa CZP?

15.01.2024
W Centrach Zdrowia Psychicznego wsparcie jest szybkie, bezpłatne i blisko domu. Wystarczy przyjść lub zadzwonić. Nie trzeba zapisywać się ani mieć skierowania. Pierwszy kontakt to rozmowa ze specjalistą w Punkcie Zgłoszeniowo Koordynacyjnym, która pozwoli określić pierwsze potrzeby Pacjenta i ustalić wstępny plan wsparcia, które otrzyma w centrum. Jak działa mapa CZP? Co jeśli w mojej okolicy nie działa Centrum?

Konferencje 2023 r.: ,,Reforma psychiatrii: Wyzwania związane z systemową implementacją nowych rozwiązań”

09.01.2024
Informujemy, że na kanale Biura YouTube zostały udostępnione materiały z listopadowych konferencji 2023 r.

Eksperci: reforma psychiatrii łamie opór przed współpracą. Bez tego leczenie nie ma większego sensu

27.12.2023
Koordynacja działań to słowo klucz w reformie psychiatrii w Polsce - podkreślają eksperci. Centra Zdrowia Psychicznego z uwagi na ich organizację już teraz wymuszają współpracę między specjalistami od zdrowia psychicznego czy lokalnymi podmiotami, czego efektem jest poprawa efektywności leczenia. Pilotaż musi być jednak zaimplementowany do systemu, a koordynacja musi też objąć rodzinę, szkołę czy opiekę społeczną.

Życzenia Świąteczne

21.12.2023
Z okazji Świąt Bożego Narodzenia życzymy Państwu dużo miłości, która przenika wszystkie relacje i wszystkie aspekty naszego życia. Spełnienia w życiu osobistym, w pracy zawodowej oraz Państwa pasjach. Życzymy zarówno osobom które potrzebują wsparcia, ich bliskim jak i tym, którzy ze wsparciem spieszą - całej społeczności centrów zdrowia psychicznego oraz personelowi działającemu w szeroko pojętym obszarze zdrowia psychicznego. Dziękujemy pacjentom za zaufanie a lekarzom, pielęgniarkom, psychologom, terapeutom, ratownikom medycznym, asystentom zdrowienia i wielu innym za zaangażowanie, oddanie, trud oraz serce. Bądźmy razem. Razem możemy więcej. Bo to my ludzie mamy moc zmieniania świata na bardziej przyjazne miejsce. Życzy zespół Biura do spraw pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023–2030

01.12.2023
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2023–2030 został ustanowiony rozporządzeniem Rady Ministrów z 15 listopada. To kontynuacja wcześniejszego programu.

Światowy raport na temat zdrowia psychicznego: Transformacja zdrowia psychicznego dla wszystkich

01.12.2023
Dyrektor generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, powiedział: „Dobre zdrowie psychiczne przekłada się na dobre zdrowie fizyczne, a nowy raport stanowi przekonujący argument za zmianami. Nierozerwalne powiązania między zdrowiem psychicznym a zdrowiem publicznym, prawami człowieka i rozwojem społeczno-gospodarczym oznaczają, że transformacja polityki i praktyki w zakresie zdrowia psychicznego może przynieść realne, wymierne korzyści jednostkom, społecznościom i krajom na całym świecie. Inwestycja w zdrowie psychiczne to inwestycja w lepsze życie i przyszłość dla wszystkich”.