– 1 lipca 2018 roku, czyli blisko rok temu został uruchomiony Pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego, udało się wprowadzić coś zupełnie nowego w opiece psychiatrycznej w Polsce, powstało 27 Centrów Zdrowia Psychicznego w 14 województwach obejmujących swoim działaniem 3 miliony mieszkańców Polski – zaczął swoje wystąpienie Minister Zdrowia, prof. Łukasz Szumowski, otwierające konferencję prasową „Pilotaż Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego – pierwsze efekty i kolejne centra”.
Powiedział, że ministerstwo zdrowia traktuje reformę w psychiatrii priorytetowo. Niedawno na Pełnomocnika Ministra Zdrowia do spraw reformy w psychiatrii został powołany dr Marek Balicki, który jest kierownikiem Biura Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Prowadzi on także dwa dni temu powołany przy Ministerstwie Zdrowia zespół do spraw pilotażu NPOZP, w którym znaleźli się specjaliści i osoby, które doświadczyły kryzysu psychicznego a dziś pracują na rzecz tych, którzy w nim trwają i ich bliskich.
– Dziś w Centrach Zdrowia Psychicznego mamy Punkty Zgłoszeniowo-Koordynacyjne, do których można przyjść bez umawiania się na konsultację, gdzie na podstawie rozmowy z osobą zgłaszającą się po pomoc, opracowywany jest plan leczenia – mówił prof. Łukasz Szumowski. – Pacjent prowadzony jest za rękę, kierowany pod taką opiekę, która jest dostosowana do jego indywidualnych potrzeb. W przypadkach pilnych, pomoc udzielana w krótkim czasie, bo w ciągu 72 godzin. Dzięki temu pacjenci nie muszą długo czekać na świadczenie, które może ratować im życie. Poważne problemy psychiczne obarczone są ryzykiem podjęcia próby samobójczej. Mam nadzieję, że będziemy mogli objąć opieką środowiskową, bliską pacjentowi, w centrach zdrowia psychicznego, prawie całą populację w Polsce – dodał Minister Zdrowia.
Andrzej Śliwczyński, z-ca dyrektora Departamentu Świadczeń Opieki Zdrowotnej z Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia powiedział, ze na działanie 27 Centrów NFZ przeznacza 320 milionów zł rocznie. – Są to środki dedykowane wyłącznie dla tych ośrodków, które realizują pilotaż – wyjaśniał. – Będziemy bardzo mocno wspierać kolejny etap pilotażu, rozszerzenie go o kolejne Centra – zapewnił.
Marek Balicki, pełnomocnik Ministra Zdrowia do spraw reformy psychiatrii przypomniał, że w tym tygodniu, w poniedziałek minęło 25 lat od uchwalenia ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.
– Wynikała z pilnej potrzeby uregulowania praw obywatelskich osób z zaburzeniami psychicznymi, zwłaszcza w sferze zastosowania przymusu – tłumaczył. Dr Balicki zwrócił uwagę na to, że ustawa miała jeszcze dwa inne cele – wdrożenie nowoczesnego modelu opieki psychiatrycznej, dostępnego, zróżnicowanego, który dzisiaj określamy jako psychiatria środowiskowa oraz przeciwdziałanie stygmatyzacji ludzi z doświadczeniem kryzysu psychicznego poprzez kształtowanie właściwych postaw w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Stwierdził też, że trwający właśnie pilotaż NPOZP te dwa cele realizuje. Późno ale wreszcie zaczęliśmy – powiedział. – Pilotaż ma, zgodnie z ustawą, przetestować nowe warunki finansowania i organizacji świadczeń. Model środowiskowy opieki psychiatrycznej to nie jest coś nowego w Europie. Celem pilotażu w Polsce jest sprawdzenie jak w naszych warunkach skutecznie i szybko ten model wdrożyć – wyjaśnił. Mówił też o tym, że leczenie środowiskowe nie ogranicza się tylko do opieki lekarskiej ale dotyczy także działań pomocy społecznej, wspierania pacjentów we wracaniu do ról społecznych, na rynek pracy i do kontynuowania edukacji. – Podstawową jednostką w pilotażu NPOZP jest Centrum Zdrowia Psychicznego, które ma wszystkie formy opieki – ambulatoryjną, domową, oddział dzienny i całodobowy dla populacji od 50 tysięcy do 200 tysięcy mieszkańców. Największą nowością jest Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny, który ogromnie ułatwia dostępność świadczeń. Każdego dnia pod poniedziałku do piątku, od godz. 8 do 18, może do niego przyjść każdy mieszkaniec obszaru, za który odpowiada dane Centrum Zdrowia Psychicznego. Może zapytać co zrobić, jeśli ktoś w rodzinie ma problem ze zdrowiem psychicznym. Może też przyjść z własnym problemem bo uznał, że nie daje sobie rady i potrzebna jest mu pomoc.
Dr Marek Balicki przypomnial, że w miejscach, które nie mają centrów, czas oczekiwania na wizytę u lekarza w poradni może wynosić nawet pięć miesięcy. – Centrum Zdrowia Psychicznego odpowiada za dane terytorium w związku z tym łatwiej o nawiązanie współpracy z pomocą społeczną działającą na danym terenie – mówił.
Podkreślił też ważną rolę asystentów zdrowienia, którzy są zatrudniani w Centrach. Są to eksperci przez doświadczenie, osoby, które przeszły kryzys psychiczny, odniosły sukces w drodze do zdrowienia i po odpowiednim przeszkoleniu i stażu w szpitalu psychiatrycznym mogą służyć wsparciem ludziom, którzy w kryzysie trwają i ich bliskim. – Pełnią funkcję wspierająca w procesie zdrowienia tych, którzy obecnie są w kryzysie – wyjaśniał.
Mówiąc o rozmieszczeniu działających już 27 centrów, zwrócił uwagę na to, że działają one nie tylko w dużych miastach ale też obejmują swoją opieką małe miasta i tereny wiejskie.
W tej chwili trwają przygotowania do poszerzenia pilotażu. – Jesteśmy w trakcie nowego naboru, termin zgłaszania się do pilotażu upłynął, mamy za sobą wstępną ocenę wniosków pod kątem spełniania kryteriów formalnych i do końca września zostanie przygotowana panu ministrowi zdrowia lista rekomendowanych miejsc – mówił dr Balicki. – Wpłynęło do nas 47 zgłoszeń podmiotów, które chciałyby wejść do pilotażu, 28 przeszło wstępną kwalifikację. Zwracaliśmy uwagę na to, czy kandydujące miejsce ma wszystkie formy opieki wymagane od Centrum Zdrowia Psychicznego. Ponadto z części już istniejących centrów dostaliśmy wnioski o poszerzenie terenu ich działalności. Wśród zakwalifikowanych do dalszego rozpatrzenia podmiotów, są ośrodki z województwa wielkopolskiego i opolskiego, gdzie dotąd nie ma centrów. Mamy nadzieję, że uda się je tam stworzyć, żeby nie było województw nieobjętych pilotażem.
Dr Marek Balicki zdradził też plany swoich działań na stanowisku pełnomocnika Ministra Zdrowia do spraw reformy psychiatrii. Jednym z nich jest przygotowanie założeń ustawy nowelizującej ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, która wprowadzi model środowiskowej opieki do regulacji ustawowych. – No bo jeśli to ma być upowszechnione w całym kraju, to musi mieć to podstawy ustawowe – wyjaśnił.
Prof. Jacek Wciórka, który kieruje mokotowskim Centrum Zdrowia Psychicznego i razem z dr. Markiem Balickim wizytował niemal wszystkie Centra stwierdził, że widzi istotne zmiany, które przekonują, że reforma zmierza w dobrym kierunku. – Pacjenci zaczynają uczyć się, że szpital nie jest jedynym miejscem, gdzie można uzyskać szybko pomoc – mówił prof. Wciórka. – Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny ma obowiązek zareagować na pilną potrzebę pomocy w ciągu trzech dni. W większości przypadków to się dokonuje w ciągu jednego, dwóch dni – powiedział.
W których miejscach działają Centra Zdrowia Psychicznego i jaki jest obszar ich odpowiedzialności, można sprawdzić na stronie pilotażu czp.org.pl. Jest na niej mapa centrów, ich adresy i telefony.
Konferencja prasowa pt. „Pilotaż Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego – pierwsze efekty i kolejne centra” odbyła się w Centrum Prasowym Polskiej Agencji Prasowej 22 sierpnia 2019 roku.
