Koalicja organizacji ochrony zdrowia psychicznego opracowała i przyjęła globalny i lokalny plan działania związany z kluczowymi zagadnieniami zaobserwowanymi w czasie pandemii Covid-19 związany z potrzebą gruntownej zmiany w systemie ochrony zdrowia psychicznego. Dokument został opracowany w koprodukcji z ludźmi z osobistym doświadczeniem korzystania z usług systemu zdrowia psychicznego, członków rodzin, specjalistów ds. zdrowia psychicznego, decydentów i naukowców należących do miedzynarodowych organizacji:
International Mental Health Collaborating Network (IMHCN)
World Federation for Mental Health
World Association for Psychosocial Rehabilitation
Mental Health Europe European
Community based Mental Health Service Providers Network (EUCOMS)
Global Alliance of Mental Illness Advocacy Networks (GAMIAN)
Human Rights Monitoring Institute (HRMI)
Italian Society of Psychiatric Epidemiology (SIEP)
Transforming Australia’s Mental Health Service System, Incorporated
Cele określone w dokumencie są do wykorzystania przez ludzi i organizacje w ich lokalnych społecznościach i systemie usług zdrowia psychicznego.
We wprowadzeniu czytamy: „Pandemia koronawirusa to czas trudności, ale także szansa dla ludzkiej pomysłowości, czas starań, nauki i zmiany. Poniżej znajdują się kwestie dot. zdrowia psychicznego, których byliśmy świadomi już wcześniej, lecz pandemia
nadała im szczególnego znaczenia:
• Wyraźny nacisk na prężność, odporność i sprawczość społeczności, beneficjentów usług i ich rodzin;
• Sieci usług środowiskowych zapewniające ludziom lepszą ochronę i wsparcie;
• Dostrzeżenie – i usłyszenie – w człowieku osoby zamiast postrzegać go przez pryzmat choroby;
• Uznanie, że osoby marginalizowane i wrażliwe są bardziej narażone na zagrożenia i problemy związane ze zdrowiem psychicznym;
• Zrozumienie, że instytucje lecznicze nie są bezpiecznymi miejscami;
• Promowanie potrzeby nawiązania lepszych relacji społecznych między ludźmi i organizacjami;
• Uwzględnienie społecznych uwarunkowań zdrowia psychicznego;
• Nadanie pierwszorzędnego znaczenia relacjom wysokiej jakości między ludźmi i organizacjami.
Powyższe elementy stanowią swoiste lekcje i pokazują, że zarówno w przeszłości, jak i obecnie nie działano wystarczająco skutecznie na rzecz praw człowieka oraz przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu. Trzeba szybko zmienić tę sytuację – teraz nadarza się ku temu okazja. Uważamy również, że konieczna jest zmiana języka oraz narracji w odniesieniu do zdrowia psychicznego korzystając z poczucia odpowiedzialności żywionego przez społeczności, z umieszczeniem obywateli w centrum uwagi. Uwidacznia się w ten sposób fakt, że zdrowie psychiczne jest sprawą nas wszystkich:
• Życie należy do ciebie/ zrób wszystko, co w Twojej mocy
• Miej świadomość, że żyjesz wśród innych / bądź odpowiedzialny
• Unikaj biernej postawy/ w partnerski sposób podchodź do pozytywnego zdrowia psychicznego
• Wzmacniaj w sobie poczucie przynależności społecznej poprzez zaangażowanie w życie społeczności odpowiedzialność wobec innych osób żyjących w Twojej społeczności
Nadszedł czas, w którym musimy wszyscy razem przeprowadzić fundamentalne zmiany w celu poprawy zdrowia psychicznego
na całym świecie, ucząc się od siebie nawzajem. Zmiany te muszą obejmować emancypację i być przeprowadzane z poszanowaniem wartości, oraz różnic kulturowych.
Uznajemy w związku z tym, że powinniśmy uczyć się podejść stosowanych we wszystkich częściach świata, nie tylko krajach zachodnich, priorytetowo traktując identyfikowanie dobrych praktyk z różnych części świata i dzielenie się nimi”.
Autorzy dokumentu wskazują, że „należy przede wszystkim skupić się na zrozumieniu znaczenia społecznych uwarunkowań zdrowia psychicznego dla zaspokajania całościowych potrzeb życiowych (whole – life needs)
Punkty planu działania:
• Opracowywanie lokalnych planów strategicznych dot. społecznych uwarunkowań zdrowia psychicznego w oparciu o partnerstwa społeczne z poszanowaniem międzynarodowych ram i celów
• Świadczeniodawcy usług w zakresie zdrowia psychicznego muszą priorytetowo podchodzić do lokalnych planów strategicznych, ponieważ są one równie ważne jak rozwój usług klinicznych.
• Demokratyczny i inkluzywny proces rozwoju musi objąć wszystkich lokalnych interesariuszy jako równorzędnych partnerów
• Proces ten obejmie więc nas samych, społeczności, w których żyjemy, członków naszej rodziny, nasze usługi.
• Należy przyznać, że różne podmioty (publiczne, pozarządowe i prywatne) zapewniają społeczeństwu ważne usługi, w związku
z czym powinno się podjąć współpracę z nimi, aby zaspokoić całościowe potrzeby życiowe ludzi w lokalnej społeczności oraz, w
stosownych przypadkach, zwiększyć i utrzymać przeznaczone na ten cel finansowanie.
• Należy działać na rzecz rozwiązania problemów nierówności, systemowego rasizmu i dyskryminacji.
• Należy położyć szczególny nacisk na uwzględnienie potrzeb i głosu najsłabszych grup społecznych, uciskanych i marginalizowanych. Spotykającą ich niesprawiedliwość można zwalczyć, podejmując konkretne działania.
Wizja autorów dokumentu to: „Świat, który szanuje i ceni różnice pomiędzy jednostkami, umożliwiając, przy odpowiednim wsparciu, osobom doświadczającym problemów ze zdrowiem psychicznym prowadzenie satysfakcjonującego i produktywnego życia, aby wykorzystując swe mocne strony i odporność wnosiły swój wkład jako pełnoprawni obywatele, wzbogacający nasze społeczeństwa”.
Zapraszamy do przeczytania całego dokumentu:
https://czp.org.pl/wp-content/uploads/2021/05/Kluczowe-zagadnienia-zaobserwowane-w-czasie-pandemii.pdf
Tłumaczenie 26.04.2021 „MBM” Import-Export PHUPs.c. M.Hartman, W.Hartman-Momatiuk, M.Momatiuk na zlecenie Polskiego Instytutu Otwartego Dialogu www.otwartydialog.pl i Fundacji Wspierania Rozwoju Społecznego “Leonardo” www.fundacja-leonardo.pl
